همه چیز درباره سکته مغزی
سکته‌های مغزی حملاتی مغزی هستند و در مواقعی که خون‌رسانی به مغز مسدود می‌شود رخ می‌دهند. سکته مغزی موردی اورژانسی است و نیازمند اقدامات فوری درمانی است. سکته مغزی پنجمین عامل اصلی مرگ و میر در آمریکاست. سالانه حدود 800 هزار نفر دچار سکته مغزی می‌شوند که به معنی حدود یک نفر در هر 40 ثانیه ست.
برخی حقایق در مورد سکته مغزی:
• در حین سکته مغزی، مغز اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نمی‌کند که منجر به مرگ سلول‌های مغزی می‌شود.
• سکته‌های مغزی باید در سریع ترین زمان ممکن تشخیص و درمان شوند تا آسیب‌های مغز به حداقل برسد.
• اقدامات درمانی به نوع سکته مغزی بستگی دارد.
• بهترین راه جلوگیری از سکته مغزی داشتن سبک زندگی سالم و درمان بیماری‌هایی ست که می‌توانند عامل افزایش خطر وقوع سکته باشند.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی در مواقعی که گردش خون به مغز متوقف شود و یا کاهش پیدا کند، رخ می‌دهد. در صورت وقوع سکته مغزی، مغز اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نمی‌کند و سلول‌های مغزی شروع به مردن می‌کنند. در آمریکا تقریباً 40 درصد کسانی که بر اثر سکته مغزی می‌میرند مرد هستند و 60 درصد را زنان به خود اختصاص داده‌اند.
درمان سکته مغزی
سکته‌های مغزی ایسکمیک و هموراژیک دلایل متفاوتی دارند و هر کدام نیازمند اقدامات درمانی متفاوتی نیز هستند. سرعت عمل در تشخیص نوع سکته مغزی به منظور کاهش آسیب‌های وارده به مغز اهمیت دارد و انتخاب روش درمانی نامناسب ممکن است برای فرد خطرآفرین باشد.
سکته مغزی ایسکمیک
سکته‌های مغزی ایسکمیک بر اثر مسدود شدن و یا باریک‌تر شدن عروق خونی اتفاق می‌افتند، بنابراین اقدامات درمانی بر بازیابی گردش خون مناسب به مغز تمرکز دارند. درمان با مصرف داروهایی که لخته‌های خونی را از بین می‌برند و از شکل‌گیری مجدد آن جلوگیری می‌کنند شروع می‌شود. می‌توان از آسپرین استفاده کرد و همچنین تزریق فعال کننده بافتی پلاسمینوژن (TPA) نیز از دیگر اقدامات است. TPA در از بین بردن لخته‌های خونی بسیار مؤثر هستند اما باید در عرض 4.5 ساعت پس از شروع علائم سکته مغزی تزریق شود.
روش‌های اضطراری شامل مصرف TPA به صورت مستقیم به عروق خونی مغز و یا استفاده از کاتتر به منظور حذف فیزیکی لخته خونی می‌شوند. پژوهش‌ها در مورد مزایا و اثرات این روش‌ها همچنان در حال انجام است. روش‌های دیگری نیز وجود دارند که برای کاهش احتمال وقوع سکته‌های مغزی انجام می‌شوند. اندآرترکتومی کاروتید شامل اقدام به باز کردن عروق کاروتید توسط جراح و حذف هر گونه پلاک که ممکن است باعث انسداد شود، می‌شود. روش دیگر آنژیوپلاستی است که در آن جراح یک بالن کوچک را در قسمت باریک شده عروق با استفاده از کاتتر باد می‌کند و سپس یک لوله شبکه‌ای که استنت نامیده می‌شود را وارد سوراخ می‌کند. این روش از تنگ شدن مجدد عروق جلوگیری می‌کند.
سکته هموراژیک
سکته‌های هموراژیک بر اثر نشت خون به مغز ایجاد می‌شوند بنابراین درمان بر کنترل خونریزی و کاهش فشار بر مغز تمرکز می‌کند. درمان می‌تواند با تجویز داروهایی به منظور کاهش فشار در مغز، کنترل فشار خون کلی، جلوگیری از تشنج و جلوگیری از انقباض ناگهانی عروق خونی شروع شود. اگر فردی رقیق کننده‌های خونی ضد انعقاد خون و یا داروهای ضد پلاکت مانند وارفارین یا کلوپیدوگرل مصرف می کند، می‌توان با تجویز برخی داروها به مقابله با اثرات داروها و یا تزریق‌های خونی پرداخت تا خون از دست رفته جبران شود.
جراحی به منظور اصلاح هر مشکلی مربوط به عروق خونی که موجب سکته‌های هموراژیک و یا ممکن است منجر به آن شوند، استفاده می‌شود. جراحان می‌توانند گیره‌های کوچکی را در پایه آنوریسم قرار دهند و یا با استفاده از فنرهای جدا شونده آن‌ها را پر کنند تا جریان خون را متوقف و از پارگی جلوگیری کنند. در صورتی که خونریزی بر اثر ناهنجاری عروقی باشد، در صورتی که خیلی بزرگ و خیلی عمیق نباشند می‌توان از جراحی برای حذف آن استفاده کرد. ناهنجاری عروقی اتصالات پیچیده بین عروق و رگ‌ها هستند که نسبت به عروق خونی معمولی ضعیف تر هستند و آسان‌تر قطع می‌شوند.
توانبخشی
سکته‌های مغزی وقایعی تأثیرگذار بر زندگی فرد هستند و از نظر فیزیکی و عاطفی بر فرد اثر می‌گذارند. بعد از سکته مغزی، بهبود موفقیت آمیز در اغلب اوقات شامل درمان‌های خاص و حمایت‌ها می‌شود، مانند:
• گفتار درمانی: این روش به رفع مشکلات مربوط به تولید یا درک گفتار کمک می‌کند. تمرین، آرامش و تغییر سبک مکالمه می‌تواند در این موارد مفید باشد.
• ورزش درمانی: این روش به فرد در بازیابی توان حرکت و تعادل کمک می‌کند. نکته مهم این است که فرد حتماً به فعالیت بپردازد، حتی اگر در ابتدا سخت باشد.
• کار درمانی: از کار درمانی به منظور بهبود توانایی فرد در انجام فعالیت‌های روزمره مانند استحمام، آشپزی، لباس پوشیدن، خوردن، مطالعه و نوشتن استفاده می‌شود.
• گروه‌های حمایتی: این گروه‌ها برای بهبود برخی مشکلات ذهنی رایج همچون استرس که ممکن است بعد از سکته مغزی فرد به آن دچار شود، استفاده می‌شود. بسیاری از افراد اشتراک گذاشتن تجربه‌ها و تبادل اطلاعات را امری مفید می‌دانند.
• حمایت خانواده و دوستان: نزدیک‌ترین افراد به فرد باید حمایت عملی و آرامش بیمار بعد از سکته قلبی را تأمین کنند. آگاهی دوستان و خانواده از اقدامات امکان پذیر به منظور کمک به فرد بسیار مهم است.
توانبخشی قسمتی مهم و مداوم از درمان است. با کمک و حمایت عزیزان فرد، توانبخشی و بازگشت به شرایط عادی زندگی امکان پذیر است که البته بستگی به شدت سکته مغزی دارد.
عکس
پیشگیری از سکته مغزی
بهترین راه پیشگیری از سکته مغزی اشاره به عوامل اصلی آن است. مهم‌ترین عامل پیشگیری از این عارضه تغییر در سبک زندگی است که شامل موارد زیر است.
• رژیم غذایی مناسب و سالم
• حفظ وزن ایده آل
• فعالیت‌های بدنی منظم
• عدم استعمال دخانیات
• پرهیز از مشروبات الکلی و یا میانه روی در نوشیدن آن
یک رژیم غذایی مغذی به معنی استفاده از مقدار زیادی میوه، سبزیجات، غلات کامل، مغزها، تخم‌ها و دانه‌ها و حبوبات است. خوردن گوشت قرمز و فرآوری شده را به حداقل برسانید و مصرف کلسترول و شکر اشباع شده را محدود کنید. استفاده از نمک را به منظور حفظ فشار خون سالم به حداقل رسانید.
برخی از دیگر اقدامات که به کاهش خطر وقوع سکته مغزی کمک می‌کند شامل موارد زیر است:
• حفظ فشار خون مناسب
• کنترل دیابت
• درمان آپنه انسداد خواب
در کنار این تغییرات در سبک زندگی یک پزشک می‌تواند با تجویز داروهای ضد انعقاد و پلاکت خون خطر وقوع سکته مغزی ایسکمیک را کاهش دهد.
علاوه بر این، جراحی عروق می‌تواند خطر وقوع دوباره سکته مغزی را کاهش دهد.